موزه قران و کتابت
موزهٔ قرآن و کتابت، یکی از موزههای زیبای شهر تبریز است.
در زمان صفویه در شهر تبریز به دستور شاه طهماسب یکم، مسجدی به نام شاه طهماسب ساخته شد، اما با حمله سپاه عثمانی به ایران، این مسجد نیز از خشم دشمن در امان نماند و ویران شد. چندی بعد در زمان شاه سلطان حسین و پس از عقب نشینی عثمانیان میرزا محمدابراهیم وزیر آذربایجان به بازسازی و برپا کردن دوباره ی مسجد همت گمارد.
دو طاق مرمری نقش دار در ورودی های دهلیز و اندرون بقعه متعلق به دوره شاه طهماسب صفوی است. یکی از طاق های مسجد مزین به سنگ نوشته های مرمری و یکی دیگر مزین به “سوره جن” به خط علاء الدین خوشنویس معروف این دوره می باشد. این مسجد یک گنبد و دو مناره بلند متفاوت و زیبا دارد.
حاجی خلیفه جغرافیدان و تاریخنگار ترک ملقب به کاتب چلبی راجع به این مسجد در کتاب خود با عنوان جهان نما این چنین می نویسد:
“در قسمت شرقی میدان صاحبآباد متصل بهجامع سلطانحسن، مسجد مزین دیگری وجود داشت که چون بنایش از شاه طهماسب بود، عساکر عثمانی جابهجا خرابش کردند.”
بار دیگر بنای این مسجد رو به ویرانی نهاد؛ اما اینبار مسبب آن جنگ و دشمنان نبودند، بلکه زلزله ی سال ۱۱۹۳ هجری قمری آن را تخریب کرد. چند سال پس از زلزله شخصی به نام جعفر قلی خان دنبلی ملقب به “باتمانقلیچ” پسر احمد خان مسجد را از نو ساخت.
بعدها، میرزا علی اکبر خان، مترجم کنسولگری روس در سال ۱۲۶۶ هجری قمری، اقدام به تعمیر برخی قسمت ها و احداث صحن و مدرسه اکبریه که امروز صاحب الامر نامیده می شود، کرد.
در ابتدا این مسجد به نام شاه طهماسب خوانده می شد؛ اما در زمان ناصرالدین شاه قاجار، به “صاحب الامر” تغییر نام داد و در سال ۱۳۸۰، با توجه به قداست این بنا، تصمیم سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی بر این شد که به موزه قران و کتابت تبدیل شود.
در موزهٔ قرآن و کتابت، مجموعه نفيسي از نسخ قران مجيد مربوط به ادوار مختلف تاريخ و قطعات زيبايي از آثار خوشنويسان بنام ايران به نمايش گذاشته شده است.
علاوه بر اين نسخ خطي، انواع قلمدان هاي مقوايي مذهب داراي نقوش مينياتوري و روکش لاکي، همچنين انواع پلاک هاي فلزي منقوش به منقوش به ادعيه و اوراد، ظروف چيني- سفالي- برنجي مزين به آيات قراني و بسياري از آثار و تصاوير بزرگان ديني در اين موزه به نمايش در آمده اند، در موزه قرآن و کتابت نسخه هايي از قرآن مجيد به خط ائمه و خوشنويسان معروف جمع آوري و در معرض تماشاي علاقمندان گذاشته شده است از جمله اين نفايس مي توان به يک صفحه از قران کريم منسوب به دستخط مبارک حضرت امام رضا (ع) اشاره کرد که بر روي تکه اي از پوست نوشته شده است.
همچنين آثاري از خوشنويسان بزرگ تبريزي مانند ملا عبدالباقي تبريزي استاد خط ثلث، ميرزا محمد شفيع تبريزي، ميرزا طاهر خوشنويس از اساتيد خط نسخ و آثاري از محمد حسين تبريزي، عليرضا عباسي، علا الدين بيک تبريزي، درويش عبدالمجيد ، مير عماد حسني و کتاب ذادالمعاد که به دست محمدحسين تبريزي تحرير شده را نيز در اين موزه مي توان ديد.
از برجسته ترين آثار ديگر مي توان به لباس قسم منقوش به کل آيات قران، کوچکترين قران خطي مطلا، جام شفابخش و کتيبه سنگي ميخي اشاره کرد.
قرآن مجيد به خط نسخ غبارکوچکترين قرآن به اندازه cm۶ -cm ۴ با مرکب مشکي نوشته شده و صفحه اول و دوم مذهب و مطلا و بين آيات طلاکاري شده، تمام صفحات کادربندي به رنگ قرمز و طلايي کار شده، جلد آن لاکي و طلا و تذهيب دار است. نشان جزء و حزبها تذهيب و طلاکاري گرديده، داخل جلد کتاب زمينه قرمز رنگ با گل و بوته طلايي کار شده که بدست مسيح الطالقاني در سنه ۱۲۹۳ ه. ق تحريرشده است.
از بین ۲۲۰۰ اثر قرآنی در تبریز ۱۹۰ اثر در موزه قرآن در معرض نمایش گذاشته شده است و بقیه آثار در گنجینه موزه آذربایجان تبریز نگهداری می شود.
این موزه در محل مسجد صاحبالامر و در مرکز شهر تبریز ایجاد شدهاست.
آدرس: تبریز. خیابان دارائی. میدان صاحب الامر. بنای صاحب الامر
تلفن: 35252733(041)