خانه شربت اوغلی
حاج مجيد شربت اوغلي فرزند نایب هاشم خان ( ۱۲۸۷ – ۱۳۴۵ ه.ش ) مالك بنا از تجّار فرش تبـــريز و حمله دار زائرين خانه خدا بوده و گفته مي شود كه دستجات عزاداري در ايّام تاسوعا و عاشورا از سمت بازار به حياط بيروني بنا وارد شده و ضمن عزاداري يا سينه زني و زنجير زني در محوطه پذيرائي مي شدند . اين خانه كه اكنون محل فعاليت شعبه بنياد ايران شناسي در آذربايجان شرقي است متعلق به اواخر دوره قاجاريه بوده و در اوايل دوره پهلوي بنايي دو طبقه در ضلع غربي حياط بيروني آن احداث شده و بطور كلي مشتمل بر دو طبقه مسكوني و زير زمين در دو بخش بيروني و اندروني مي باشد .
ورودي ساختمان در بخش جنوبي آن داراي سردري زيبا با تزيينات گچبري و آجر كاري است كه قسمتهايي از آن آسيب ديده ولي بخوبي مرمت نشده است.
دو سكوي سنگي در اطراف در‌‌ِ ورودي ، امكان استراحت را براي كساني كه از راه دور رسيده اند ، فراهم مي آورد . هشت توي ورودي ما را به دالان سرپوشيده اي راهنمايي مي كند .
اين دالان نسبتاً طولاني بمانند برزخي ميان خانه و بيرون به ساكنين و صاحبخانه فرصت ميدهد تا هر نوع مشغله فكري و مشکلات خارج از منزل را در طي اين فاصله از ذهن خود بزدايند . درب اختصاصي ساختمان در انتهاي دالان قرار دارد . دالان بعدي كوتاه ولي مورّب بوده بطوريكه عمق آن يعني حياط بيروني بطور كامل ديده نمي شود . اين نوع ويژگي حريم به حريم را تقريباً در همه خانه هاي قديمي مي توان مشاهده كرد .
در مبداء حياط بيروني محلّي براي نگــهداري اسب بوده كه اكنون بصورت مسكوني بازسازي شده است حياط بيروني به وسعت 60/9 ×60/21 متر مربع داراي دو باغچه و آبنماي بزرگي است كه روح را تطهير و نشاط لازم را براي ديدار تازه واردين و اعضاي خانواده فراهم مي كند
نماي اصلي ساختمان داراي ايواني زيبا با ستون هاي رفيع و سرستونهاي گچبري شده است . ورود به ساختمان اصلي از طبقه همكف واز طريق راه پله مركزي انجام مي گيرد و راهرو ديگري نيز حياط بيروني را از ميان ساختمان به حياط اندروني مرتبط مي سازد .
ساختمان اصلي همراه با بناي موجود در ضلع غربي محوطه ، يك مجتمع مسكوني مشتمل بر چهار واحد مرتبط بهم و در عين حال مستقل را براي خانواده فرزندان ذكور در كنار بزرگ خانواده تأمين كرده ، كه نشانگر پيوند عميق و نزديك ميان خويشاوندان در گذشته اي نه چندان دور مي باشد .تالاربزرگ پذيرائي در طبقه بالا ، ارتباط تنگاتنگي با دهليز و اتاقهاي اطراف دارد بطوريكه درجشن ها وميهمانيها ومراسم مذهبي وغيره اين درب ها و پنجره موجود ميان دهليز و پذيرائي باز شده و شرائط كاملاً مناسبي را براي اجتماع افراد بيشتربوجود مي آورد.
در حياط اندروني منزل ، باغچه و آب نماي ديگري زينت بخش فضاي آن است كه با هشت توي ديگري در ضلع غربي حياط به معبر شمالي ساختمان يعني درب سرخاب مرتبط مي شود . طاق نماي ورودي بنا از ضلع شمالي بصورت آجر چيني زيبا كار شده و در گذشته صرفاً محل رفت و آمد ساكنين خانه و ارتباط با همسايگان بوده ، در حاليكه ورودي ضلع جنوبي به سمت چايكنار و بازار تبريز براي رفت و آمد اشخاص و ميهمانان ازحياط بيروني پيش بيني شده است .
زيرزمين ساختمان نيز كه اكنون براي ايجاد فضاي نمايشگاهي آماده شده است ، در گذشته براي نگهداري آذوقه ، علوفه و بخشي نيز به آب انبار اختصاص داشته و داراي دو معبر ورودي بوده كه در شرائط اضطراري و احياناً آتش سوزي از اهميّت خاصي برخوردار مي شدند .
ساختمان شربت اوغلي با توجه به جهت وزش بادها در تبريز ، بويژه باد شمال بنحوي طراحي و احداث شده كه فضاهاي داخلي آن از گردش طبيعي هوا در جهت شمال به جنوب و شرق به غرب بر خوردار است .
مرمّت بناي خانه در سال 1369 به اهتمام شهرداري تبريز و توسط مديريت ميراث فرهنگي وقت به اتمام رسيده و 12شهریورماه سال 79 به شماره 3222 در فهرست آثار ملّي ايران ثبت شده است .
