خانه سفال تبریز
موزه سفال یا خانه سفال تبریز که بنایی قاجاری است در خیابان شمس تبریزی خیابان شهید نوروزی کوچه صرافلار پلاک 100 واقع شده است این خانه جزو آلبوم خانه های تاریخی تبریز می باشد که تاریخ بنای آن به دوره قاجاریه و پهلوی بر می گردد. بنا شامل یک زیر زمین و یک طبقه فوقانی می باشد که با معماری زیبا و اصیل ایرانی زیبایی خاصی به خود گرفته است نمای اصلی بنا دارای ایوان می باشد که بر روی دو ستون استوار شده است و با گچبری های زیبایی تزیین شده است.
در چند سال اخیر این بنا توسط سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان آذربایجان شرقی خریداری شد و پس از مرمت و بازسازی به مرکز آموزش هنرآموزان و تجمع هنرمندان رشته سفالگری تبدیل و از سال 1374 نیز بعنوان نمایشگاه و خانه سفال تبریز در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفت.
خاک در دسترس ترین و نخستین ماده ای بوده که بشر آغازین با آن بسیاری از نیازهایش را برطرف کرده است. خاک را با آب مخلوط نموده و از آن گل ساخته، و با گل به لذت و قدرت آفرینش رسیده است. گل فرم پذیر و نقش پذیر بوده، با آن خشت و پیاله ساخته تا به نیازهای زندگی روزمره اش، جواب دهد و بعد اندیشه هایش را برآنها نقش زده است. با ساخت پیکره هایی از گل به باورها و ترس هایش پاسخ گفته است. با آتش دیدن ساخته های گلینش شاهد معجره ای شده است : همه چیز در آتش می سوخته و گل درکام آتش سخت تر و ماندگارتر می گردیده است!
سفالینه ها حتی پس از مرگ نیز با نیاکان ما همراه می شدند تا در حیات بعدی مورد استفاده قرار گیرند و امروز همان سفالینه ها، پیام گذشتگان را به ما می رسانند.
داستان آخرین سفالگران بومی منطقه :
معادن غنی خاک سفید (ترکیبات کائولن)، این خطه در منطقه مرند واقع است. روستای زنوز مرند در دامنه کوه آق داغ، مرکز سفالگری با خاک سفید بوده است. به نقل از استادکاران سفالگر معاصر ما (استاد عباس قابچی و استاد احمد قابچی) از چند نسل قبل از آنها سفالگری با خاک سفید در روستای زنوز رواج داشته است.
خانواده قابچی پدر (محمد) و دو پسر (عباس و احمد) که نام خانوادگیشان معرف شغل شان می باشد به شهر تبریز مهاجرت کردند و در کارگاهی در محله درب سرخاب به سفالگری مشغول شدند.
روند تولید و شرایط بازار برای آنها در این چند دهه با فراز و نشیب هایی همراه بوده است که متاسفانه در دهه های اخیر با افول مخاطب مواجه شده بود.
از سال 1373 پشتیبانی آگاهانه و بستر سازی مناسب سازمان میراث فرهنگی استان از سفالگری بومی منطقه تاییدی بر تحقق نظریه استاد فریده تطهیری مقدم در رابطه با سفال ویژه منطقه بوده است.
در گوشه گوشه این آب و خاک استادکاران سخت کوش و با همتی هستند که آخرین نسل حافظان فرهنگ و هنر بومی ما می باشند. قدر آنان را بدانیم و زمان را از دست ندهیم. با نگاهی آگاهانه و آسیب شناسانه بستر تداوم حیات فرهنگی آنان را فراهم کنیم.
بخش های مختلف موزه سفال تبریز، خانه سفال تبریز :
– نمایشگاه دائمی از آثار استاد عباس قابچی، استاد احمد قابچی و استاد فریده تطهیری مقدم و بهترین آثار هنرمندان و هنرجویان سفالگر استان آذربایجان شرقی ( با خاک سفید )
– حوضخانه :
محل برگزاری نمایشگاه های موقت از آاثار هنرمندان سفالگر به صورت انفرادی و گروهی و برگزاری جلسات نقد و بررسی و اجتماعات هنری و فرهنگی
– فروشگاه دائمی برای عرضه آثار هنرمندان سفالگر
ـ کلاس های آموزشی :
الف) کلاس چرخکاری
ب) کلاس نقاشی روی سفال
ج) کلاس آشنایی با مراحل تولید سرامیک سنتی با خاک سفید آذربایجان
– ارائه مراحل مختلف کار سفالگری با خاک سفید به روش سنتی (بازدید با هماهنگی قبلی)
شامل : آماده سازی گل، چرخکاری و تراش بدنه، آماده سازی لعاب، خرد کردن شیشه، کار با آسیاب سنگی، آماده سازی رنگینه مس، پخت اول، لعاب زنی، پخت دوم، کوره چینی